Transfer wiedzy i innowacji do gospodarki turystycznej w kontekście Klastra Marek Turystycznych Polski Wschodniej.

Dr Urszula Kobylińska

Pomimo, iż teorie i koncepcje klastrów pierwotnie zastosowano do branż wytwórczych, a ich przydatność w branżach usługowych była „pozornie” obniżona, to w ostatnich latach obserwuje się wzrost zainteresowania takimi powiązaniami w różnych dziedzinach.Okazało się bowiem, że efekt synergii można uzyskać także w innych branżach, takich jak turystyka. Klastering jest nowym i niezwykle przyszłościowym kierunkiem rozwoju branży turystycznej. Zaspokojenie różnorodnych oczekiwań turystów wymaga od organizatora turystyki niemal niemożliwego pogodzenia dwóch elementów: specjalizacji i różnorodności. Połączenie nawet skrajnie odmiennych usług i produktów turystycznych jest wykonalne, dzięki rezygnacji z pojedynczych działań na rzecz bliskiej współpracy z innymi, często konkurencyjnymi, podmiotami. Najlepszą platformą takiej współpracy są klastry, które mogą przyczynić się do podniesienia innowacyjności branży turystycznej w Polsce Wschodniej.       

Klaster Marek Turystycznych Polski Wschodniej zrzesza podmioty działające w szeroko rozumianym sektorze turystycznym. Zasadniczym celem jego działalności jest nie tylko indywidualny rozwój organizacji tworzących Klaster, ale także promocja całego makroregionu Polski Wschodniej, a w szczególności województw podlaskiego i warmińsko-mazurskiego. Klaster funkcjonuje w oparciu o zasady partnerstwa i współpracy, mając za cel zintegrowanie oferty turystycznej. W ramach wspólnych projektów realizowane są m.in. kampanie promocyjne, branżowe konferencje i zagraniczne misje, targi oraz badania, które umożliwiają zidentyfikowanie nisz rynkowych i tworzenie adekwatnych dla nich specjalistycznych produktów turystycznych.

Docelowo działalność klastra umożliwi tworzenie komplementarnych produktów turystycznych o wysokim poziomie jakości.  Może to w efekcie przyczynić się do podniesienia poziomu innowacyjności w całym sektorze turystycznym.  Branża, która powszechnie nie kojarzy się z zaawansowanymi technologiami, jest dziś w czołówce sektorów w największym stopniu wykorzystujących nowoczesne rozwiązania informatyczne w procesach sprzedażowych i w komunikacji, zwłaszcza z otoczeniem zewnętrznym (klientami). Rezerwacja on-line noclegów, elektroniczne bukowanie biletów lotniczych, płatności bezgotówkowe to udogodnienia, które odbiorcy produktów i usług turystycznych traktują już nie jako wartość dodaną do oferty, lecz raczej jako jej standardowy element. Do tej rzeczywistości muszą dostosować się usługodawcy, co wiąże się z koniecznością ponoszenia często niemałych nakładów na inwestycje w nowoczesne rozwiązania informatyczne. Łatwiej i zwykle taniej tego rodzaju inwestycje realizować w partnerstwie z innymi podmiotami, działającymi w strukturach klastrowych. Następuje więc naturalna absorpcja wiedzy i innowacji między podmiotami, a w efekcie do gospodarki turystycznej.

Korzyści z funkcjonowania klastrów w branży turystycznej można zidentyfikowaćwiele. Podmioty działające w ich strukturze tworzą ze sobą system wzajemnych interakcji i zależności, który owocuje efektem synergii. Przyczynia się to do szybszego rozwoju firm, a co za tym idzie także gospodarki regionalnej. Na teren klastra z czasem zaczną przenosić się przedsiębiorstwa działające w branżach pokrewnych, a także firmy świadczące usługi dla firm wchodzących w skład klastra. Poszerza to ofertę handlową całego systemu, obniża koszty i zwiększa konkurencję. Gdy na danym obszarze, wśród pokrewnych podmiotów wzrasta konkurencja wzrastatakże prawdopodobieństwo zacieśnienia więzi między tymi podmiotami. Prowadzi to do podniesienia efektywności, gdyż dzięki współpracy efektywniej wykorzystuje się posiadane środki produkcji, zwiększają się możliwości inwestycyjne (szczególnie w obiekty infrastrukturalne), wspólny marketing, zjawisko lobbingu o niebagatelnym znaczeniu w kreowaniu polityki regionalnej. Związki formalne i nieformalne wpływają także na wzrost zaufania miedzy partnerami handlowymi i przyczyniają się do szybszego przepływu nowych technologii i innowacji. Zwiększa się dzięki temu zasób specjalistycznej wiedzy dostępnej dla wszystkich podmiotów wchodzących w skład klastra.^[1] Ponadto występowanie klastrów turystycznych umożliwia kreowanie nowej wiedzy w tym obszarze e regionie oraz trafny dobór charakterudziałalności w przypadku zakładania firm i decyzji o rozwoju, tj. zapewnia przedsiębiorstwomdopasowanie do regionalnego łańcucha wartości. Klastry tworząwięc środowiska korzystne dla rozwoju i konkurencyjności MSP, gdyż uzyskują tam one łatwydostęp do materialnych i niematerialnych zasobów działając w systemach powiązań sieciowych.Ich znaczenie dla polityki aktywizacji gospodarczego regionu i dla jego innowacyjności jest bezsporne.^[2]