Giby

Giby– powstały jako siedziba osoczników strzegących królewskich dóbr Puszczy Przełomskiej. Wieś istnieje co najmniej 1594 roku, kiedy po raz pierwszy pojawiła się w źródłach pisanych. Wówczas miejscowość nosiła nazwę Heret, tak jak tutejsze jezioro (dziś Gieret). W XVII wieku odnotowano tu obecność młyna i karczmy, a także rudni należącej do Milewskich (nazwisko to do tej pory jest w Gibach dość popularne). Miejscowość szybko stała się największą wsią osocką w okolicy. W okresie międzywojennym Giby zdobyły popularność jako ośrodek letniskowy (szczególnie chętnie wypoczywali tu wówczas mieszkańcy Grodna) i taką funkcję pełni do dziś.

Najważniejszym zabytkiem Gib jest kościół św. Anny i św. Huberta. Świątynia ta wzniesiona została w 1913 r. w Pogorzelcu jako molenna starowierów. Po opuszczeniu tej wsi przez ludność staroobrzędową w czasie II wojny światowej molenna niszczała aż do początku lat 80-tych XX w., gdy przeniesiono ją do Gib i wyświęcono na kościół katolicki. Drewniana świątynia ma charakterystyczną wieżę i cebulastą kopułkę nad absydą. Wystrój wnętrza nawiązuje do otoczenia Puszczy Augustowskiej. Zdobi je drewno i poroża zwierząt. Warta uwagi jest droga krzyżowa w postaci miedzianych płaskorzeźb wykonana przez cenionego artystę ze Smolan, Jerzego Srzednickiego.

Na północnym skraju Gib (nad jeziorem Kaczan), przy trasie Augustów-Sejny wznosi się wzgórze wymowne nazywane golgotą. Góruje nad nim wysoki drewniany  krzyż, wokół którego ustawiono symboliczne głazowisko. Jest to pomnik ku pamięci mieszkańców okolic Puszczy Augustowskiej pomordowanym przez NKWD w czasie tzw. obławy augustowskiej (bądź lipcowej). Obława augustowska była największą sowiecką zbrodnią dokonaną na obywatelach Polski po II wojnie światowej. W lipcu 1945 r. aresztowano ponad 7 tysięcy osób, z których około 600 nigdy nie powróciło do swoich domów i wszelki słuch o nich zaginął. Najprawdopodobniej zostali zamordowani bez osądzenia. Autorem projektu pomnika jest znany artysta osiadły na Suwalszczyźnie, Andrzej Strumiłło. Kamienie symbolizują ofiary stalinowskiej zbrodni. Tablice z nazwiskami zaginionych i nigdy nie odnalezionych są stale uzupełniane. Na kamiennym ołtarzu polowym  w każdą rocznicę obławy sprawowane są msze.

tekst: A. Siemaszko-Skiendziul

Członkowie klastra w okolicy: