Suwalszczyzna - kraina jak baśń.

Suwalszczyzna to wyjątkowy region, w którym rzeczywistość splata się z marzeniami, a nad czystymi wodami i zalesionymi wzgórzami, w rześkim powietrzu unosi się magiczna aura. Tutaj do dziś w pradawnych nazwach rzek i jezior, czy w materialnych śladach przeszłości, echem odbijają się legendy o jaćwieskich bogach. Nawet lokalne nazwy miejscowości - Ejszeryszki, Skazdub, Wiłkokuk, Żwikiele - brzmią egzotycznie i bajkowo. Ale baśniowy charakter Suwalszczyzny to przede wszystkim dzika przyroda i zapierające dech w piersiach widoki.

Unikatowy krajobraz utworzony został kilkanaście tysięcy lat temu, w czasie ostatniej bytności lodowca, który wyrzeźbił tu całe bogactwo form geomorfologicznych, ukrytych pod osobliwymi nazwami: drumlinów, ozów, kemów. Lądolód przyniósł tu wielkie głazy narzutowe, które co roku jakby wyrastają spod ziemi, a w niektórych miejscach tworzą głazowiska przypominające bruk usypany przez człowieka. Ukoronowaniem polodowcowego pejzażu Suwalszczyzny są liczne, różnorodne jeziora, często pierwszej klasy czystości wód, tak jak Hańcza - najgłębsze jezioro na Niżu Środkowoeuropejskim. Wizytówką regionu są Wigry: rozległe, o bardzo rozwiniętej linii brzegowej, zaliczane do dziesięciu największych jezior Polski. Dzikie, malownicze rzeki (będące w dużej części dopływami Niemna) tworzą jedne z najpiękniejszych tras kajakowych w kraju. Niezapomnianych wrażeń dostarczą Rospuda i Czarna Hańcza, a spływ Kanałem Augustowskim, uatrakcyjniony przeprawą przez zabytkowe śluzy, można zakończyć po stronie białoruskiej.

Na Suwalszczyźnie walory naturalne doskonale współgrają z bogatym dziedzictwem kulturowym i historycznym. Tutaj wielowiekowe dzieje odcisnęły swoje piętno na dziewiczym krajobrazie. Liczne grodziska przypominają o okresie świetności Jaćwingów, w XIII wieku zakończonym przez krzyżacki podbój. W sercu Suwalskiego Parku Krajobrazowego, w Szurpiłach, wznosi się Góra Zamkowa – centrum potężnego założenia obronnego, składającego się z całego systemu zbiorników wodnych i obwarowanych wzgórz. Na obrzeżach Suwałk leży Szwajcaria, nazwana tak być może ze względu na iście górskie widoki, a dziś znana z niezwykle cennego cmentarzyska Bałtów, na którym ponad sto kurhanów skrywało bogate pochówki strojnych kobiet i wojowników w pełnym rynsztunku, pochodzące z czasów rozkwitu i upadku cesarstwa rzymskiego.     

Późniejsza historia Suwalszczyzny to osadnictwo kamedułów, którzy zasiedlili wyludnione puszcze Jaćwieży. Dziś pozostał po nich majestatyczny klasztor, malowniczo położony na półwyspie oblanym wigierskimi wodami. Nie sposób wymienić wszystkich architektonicznych perełek Suwalszczyzny. Są nimi między innymi kompleks poklasztorny w Sejnach, cała klasycystyczna zabudowa Suwałk, tworzona przez najwybitniejszych ówczesnych architektów,  czy ruiny pałacu Paca w Dowspudzie.

Niepowtarzalny charakter regionu tworzą sami jego mieszkańcy, prezentujący rzadko spotykaną, barwną mieszankę kulturową, kontynuujący tradycję kresowej gościnności. W lokalnej architekturze, tradycjach i folklorze znajdziemy wpływy litewskie obok białoruskich i polskich. Ważny przed wojną element żydowski, po którym dziś niemal zniknął ślad, odnajdziemy szczególnie w Sejnach, gdzie w budynku dawnej synagogi odbywają się spektakle, wystawy i koncerty poświęcone kulturze tego narodu. Ze starych fotografii spoglądają na nas długobrodzi staroobrzędowcy, potomkowie przybyszów z prawosławnej Rosji. Dziś w Wodziłkach, Suwałkach i Gabowych Grądach znajdziemy charakterystyczne drewniane świątynie zwane molennami. Mnogość religii i ich harmonijne współżycie na tych ziemiach obrazuje zabytkowa nekropola w Suwałkach, która łączy położone w bezpośrednim sąsiedztwie cmentarze: katolicki, prawosławny, starowierów, protestancki, żydowski i muzułmański.

Duch poezji wciąż unosi się nad tą ziemią, która zrodziła twórców, takich jak Maria Konopnicka, czy światowej sławy malarz Alfred Wierusz-Kowalski (jego obrazy zdobią wystawę w Muzeum Okręgowym w Suwałkach). Malownicze plenery wciąż ściągają w te strony artystów i miłośników poezji. Tak jak do dworku w Krasnogrudzie niedaleko Sejn, dokąd często powracał Czesław Miłosz.

Kraina jak baśń gwarantuje aktywny wypoczynek przez cały rok. To doskonałe miejsce na wycieczki rowerowe, piesze wędrówki, wczasy w siodle i podziwianie cudów natury, począwszy od pierwszych oznak wiosny aż po wielobarwną jesień w lasach pełnych grzybów. Tu z pewnością można liczyć na prawdziwą zimę. Utrzymujący się najdłużej w kraju śnieg stwarza doskonałe warunki do uprawiania sportów zimowych oraz tworzy niezapomnianą baśniową atmosferę. Po całym dniu szaleństwa na nartach zjazdowych, bądź biegowych (umożliwiają to wyciągi narciarskie w Szelmencie i Dąbrówce oraz atrakcyjne trasy przełajowe biegnące przez Wigierski Park Narodowy), po zachwycającym kuligu przy świetle pochodni, lub parnej kąpieli w bani (tradycyjnej suwalskiej łaźni) wieczór zastanie nas przed kominkiem, zasłuchanych w suwalskie legendy i bajania.

• www.basniowasuwalszczyzna.pl
• www.krainajacwingow.pl
• www.suwalki-turystyka.info.pl